پیشنهاد یک استاد دانشگاه برای حل مشکلات کنونی: به سمت سازمانیافتگی سیاسی حرکت کنیم
تاریخ انتشار: ۲ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۷۵۳۶۹
بخشهایی از مصاحبه را می خوانید:
تحولات اخیر چه معنا و مفهومی دارد؟ چگونه میتوان حضور کنشگران مختلف مانند جوانان، دانشگاهیان و زنان را در تجمعات اخیر تفسیر کرد؟ جامعه ایرانی در چه مسیری قرار گرفته است؟
پنج سال قبل مقالهای با عنوان «جامعه ناامیدان ناآرام» نوشتم که سال گذشته در کتاب «ایران بر لبه تیغ» هم دوباره منتشر شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
چند دهه تحریم، یک دهه رشد اقتصادی نزدیک به صفر، چند دهه تورم دورقمی، مشاهده زوال دستگاه اداری و خیلی عوامل دیگر باعث ناامیدی از آینده شده است. افراد جایگاه خود را در آینده، ناامیدکننده میدانند و به عوامل و فرآیند منجر به پیدایش این وضعیت معترضند. فرضیه سوم ناظر بر بیثباتی است. وضعیت کشور چهار دهه در حالت غیرمعمولی بوده است. این وضعیت اثرات بسیار ناخرسندکننده و آزاردهنده روانی و نوعی حس زندگی در تعلیق خلق کرده است. همین زندگی در تعلیق است که فرار سرمایه تا مهاجرت را هم خلق کرده است.
این عواملی که گفتم هر قدر جلوتر آمدهایم، زخمهای کاریتری بر نسلهای جوانتر زده است. بحران بیکاری تحصیلکردگان دهه 1370 و 1380 هم بود اما این پدیده برای نسلهای جدید بدتر شده است. این نسل در حالی زندگی ناامیدانهتری را تجربه میکند که به ابزارهای پیشرفته برای دیدن وضعیت جهان و مقایسه کردن وضع خودش هم مجهز شده است. این نسل به تصویری هر چند ناقص از امارات، چین، ترکیه و سایر کشورهای جهان هم دسترسی دارد. همه اینها ناامیدی و ناآرامی را تشدید میکند. این تحولات را کنار تغییرات اجتماعی جامعه ایران بگذارید.
اما به نظر میرسد سیاستگذاران همپای این تحولات رشد نکردهاند و مقتضیات زمان را درک نکردهاند. موافقید؟
اگر سعی کنید لباس یک سالگی فردی را در 43 سالگی به تن او کنید، نارضایتی و بدشکلی خلق میکند. جامعه ایران 43 سال رشد کرده است. جمعیت از 36 به 85 میلیون رسیده، زنان تحصیلکرده شدهاند و در بازار کار و نظام اجتماعی حضور فعال دارند. تحولات سبک زندگی، سلیقه و شیوههای تفکر همه جامعه را هم لحاظ کنید. نظام سیاسی نمیتواند فقط به افزایش کمی دانشگاهها و به قول سیاستگذاران تولید علم افتخار کند اما اثرات این وضعیت را نپذیرد.
زنانی که وارد دانشگاهها شدند و ذهنشان تغییر کرد، دیگر مانند گذشته فکر و رفتار نمیکنند. جامعهای که تقریبا همه آن به اینترنت دسترسی دارد مثل گذشته زندگی نمیکند. این جامعه 43سال رشد کرده و نمیتواند قالبهای یک سالگیاش را بپذیرد و حداقل خواستار گفتوگو کردن درباره آنهاست.همه اینها بدان معناست که مساله مهسا امینی –که خودش به تنهایی هم بسیار تلخ و رنجآور است – علاوه بر اهمیت خودش، نوعی سازوکار ماشه نیز بوده و هست.
جامعه نارضایتیهای انباشته بسیاری دارد و جامعه ایرانی شامل میلیونها چیزباخته ناامید است.میلیونها نفری که هرکدام در جریان تحولات جامعه ایران چیزی را باخته و از دست دادهاند. گروهی سبک زندگی مطلوب، بخشی دیگر زندگی اقتصادی مناسب، گروهی آزادی سیاسی و همینطور الی آخر، گروههای چیزباخته زیادی داریم. همین چیزباختگی است که محور اتحاد و اتفاق گروههای مختلف برای مشارکت در اعتراض میشود. این نکته را هم مد نظر داشته باشید که بخش مهم معترضان به این وضعیت به دلیل محاسبه هزینههای اعتراض وارد میدان عملی اعتراض نمیشوند والا شاهد اعتراضات بزرگتری خواهیم بود.
در تجمعات اخیر شعارهای مختلفی طرح شده، اما زیر پوست طرح شعارهایی چون «زن، زندگی و آزادی» در شرایطی که کشور با مشکلات اقتصادی متعددی روبروست چه معنایی نهفته است؟
اکثریت جامعه ایرانی از تجربه کردن صورتهای مختلف خشونت رنجیده و خسته شده است. صورتهای مختلفی از خشونت در ایران تجربه شده است و نفی سبک زندگی مطلوب زنان هم بخشی از این خشونت است؛ خشونت اقتصادی که بر اثر ناکارآمدی، فساد و وضع بد اقتصادی بالاخص در دهه اخیر تحمیل شده است؛ خشونت سیاسی که بر اثر چند دهه به بنبست رسیدن تلاش برای اصلاحات -بالاخص بعد از دوم خرداد 1376 – حاصل شده است؛ خشونت فرهنگی که بر اثر سیاست فرهنگی خاص متضاد با اشکالی از هنر و سبک زندگی پدید آمده است و اشکال دیگری از خشونت علیه محیطزیست، اقلیتها و اشکال دیگری که اینجا فرصت برشمردن آنها نیست.
زن در شعاری که به آن اشاره کردید، وجه نمادین دارد و نشانگر نفرت از این خشونت است. زن نماد مهربانی، لطافت، ضرورت حریمداری و البته زایا بودن و دوری از سترونی است. خشونت در اشکال مختلف جامعه را سترون میکند و قرار گرفتن زن در اول این شعار، نماد مقابله با این سترونسازی از مسیر خشونت است. یادمان باشد که شعارها در فرآیندی اجتماعی خلق میشوند و فقط زاییده ذهن یک یا چند نفر نیستند. هر شعاری هم زمینه اجتماعی و اقبال پیدا نمیکند. اگر شعاری عام میشود و اقبال پیدا میکند، یعنی جامعه نوعی همذاتپنداری با محتوای آن دارد.
واقعیت این است که سالهای «در برهه حساس» قرار داشتن، زندگی را بر جامعه تلخ کرده است. آدمی نمیتواند همیشه در شرایط نامعمول زندگی کند. بحران فقط به شرطی که در لحظات خاص و کوتاهی از زندگی به سراغ آدمیان بیاید قابل تحمل است. زیستن در شرایط بحران دایمی که «این برهه حساس» را به گفتار دایمی و معمول سیاستمداران تبدیل کند، زندگی را بر افراد ناگوار میکند. آن زیستن در تعلیق مسبب خستگی است و اتفاقا اینبار جامعه ایرانی به هسته آن چیزی که مطالبه میکند متوسل شده است.
واژه زندگی در این شعار، بازتاب خستگی از زیستن در شرایط نامعمول و غیرعادی است. من تصور میکنم بازتاب این است که انسان ایرانی امروز میگوید «من نمیخواهم دائم در وضعیت این برهه حساس باشم، میخواهم معمولی زندگی کنم و البته در دنیایی غیرخشونتآمیز.»
سیاست فضیلتمند قادر است مناقشات و مسائل را بدون خشونت حل کند و برای مثال فضیلت دموکراسی این است که انتقال قدرت را بدون خشونت انجام میدهد. این شعار با دو کلمه زن و زندگی، عرصه سیاست در ایران را هدف قرار داده و انتظارش را بیان میکند: «شهروند ایرانی، سیاستی میخواهد که زندگی بدون خشونت باثبات را تضمین کند.» اگر زن و زندگی در این شعار، بیان مطالبات جامعه هستند، واژه آزادی هم بیان مطالبه است اما بیش از آن وجه روشی دارد.
چگونه میتوان از منظر نظام طبقاتی تحولات اخیر را تحلیل کرد؟ آیا میتوان گفت طبقات محروم، متوسط و سایر طبقات هرکدام مطالبهای را در اعتراضات اخیر جستوجو میکنند، یا فقط یک طبقه متوسط پیگیر مطالبات خود است؟
جنبش اعتراضی که این روزها کف خیابان حضور دارد ابدا متعلق به یک طبقه خاص نیست. زنان نیمی از هر جامعهای را شکل میدهند و تحولاتی عظیمی در ذهنیت و سبک زندگی زنان همه طبقات اجتماعی رخ داده است. مطالبات مربوط به زندگی و نفی خشونت چندبعدی در همه اقشار و طبقات اجتماعی وجود دارد، همین سبب اعتراضات میشود. ممکن است برخی اقشار به دلیل محاسبه سود و هزینه مشارکت در اعتراض، وارد میدان نشوند، اما این چیزی از ماهیت فراگیر اعتراضات کم نمیکند.
باز هم مانند دورههای قبل سیاستگذاران موضوع اعتراضات را به مشارکت بیگانگان و دشمنان نسبت دادهاند و از طریق قطع اینترنت تلاش کردند موضع را به زعم خود جمع کنند. این راهبرد تا چه زمانی پاسخگو است؟
من منکر این نیستم که کشورها و گروههایی در خارج از ایران مایل هستند از شرایط ملتهب داخلی استفاده کنند و البته این برای من مفروض دنیای سیاست بینالملل است. سیاستمدار ایرانی هم دوست دارد از جنبش والاستریت یا هر جنبش اعتراضی دیگری در امریکا، اروپا یا کشورهای منطقه به نفع خود استفاده کند. این به معنای مشروع بودن خواستههای آنها نیست، بلکه به معنای واقعیت عرصه سیاست است. اگر بخشی - کوچک یا بزرگ - از مردم امریکا به جنبش والاستریت پیوستند و سیاستمداران جمهوری اسلامی هم از آنها حمایت کردند، آیا به این معناست که ایران نقشی در پیدایش این جنبش داشته است؟ نه.
نگاه من به رابطه اعتراضات در ایران و حمایتهای خارجی هم همین است.اپوزیسیون خارجی رسانه دارد و تلاش میکند برشرایط سیاسی داخلی هم اثر بگذارد،قابل انکار هم نیست. رسانههای خارجی و شماری از جریانات سیاسی خارج از کشور حمایتهای مالی از سوی کشورهای دیگر هم دارند، اما من معتقد نیستم که اینها اثر تعیینکننده بر سیاست داخلی و اعتراضات دارند،البته وقتی اعتراض پیش میآید،سعی میکنند روی آنها سوار شوند.سازوکار تولید اعتراض درایران داخلی است. نارضایتی انباشته ناشی از مسائلی درهمه عرصههای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، محیطزیستی و البته متاثر از برآوردی که افراد از آینده دارند، علت اصلی اعتراضات است. این را هم بیفزایید که شیوه مواجهه حکمرانی با مسائل هم تعیینکننده است. برآورد مردم از میزان شایستگی، توانایی و ظرفیت حکمرانان برای درمان کردن مسائلی که با آنها مواجه هستند هم بر نارضایتی آنها اثر میگذارد، زیرا این ویژگیهاست که تصویر آینده را مشخص میکند. به عبارتی، جامعه میبیند که هم خیلی مساله دارد و هم مساله حلکن ندارد. این وضعیت فشار زیادی بر جامعه وارد میکند.
چشمانداز پیش روی تحولات اخیر گشت ارشاد و مسائل مشابه را چگونه میبینید؟ چه راهی برای گذار از این شرایط به سیاستگذاران پیشنهاد میکنید؟
اگر بخواهم به سابقه مواجهه نظام سیاسی با این مساله خاص نگاه کنم خیلی نباید چشمانداز امیدوارکنندهای را مد نظر داشته باشم، اما وقتی به این نگاه میکنم که نظام سیاسی از کنار اجرای قانون ممنوعیت استفاده از ماهواره گذشته و در همین اواخر بالاخره زنان را به ورزشگاهها راه داده است، میشود امیدوارانه نگاه کرد. نیروی تغییر اجتماعی رخداده نیز به اندازهای زیاد است که مقاومت در برابر راهحلها را دشوار میکند.
پیشنهادی غیر از حرکت به سمت سازمانیافتگی سیاسی از مسیر اجازه دادن به تشکلها برای نمایندگی کردن جامعه - از جمله زنان - ندارم. این خیلی ساده و البته در همان حال دشوار و خلاف مشی گذشته نظام سیاسی است. اما همانگونه که گفتم جامعهای را که اکنون رشید شده است، نمیتوان جز در چارچوب نمایندگی دادن به اقشار مختلف آن به شکل مسالمتآمیز و مناسب برای توسعه اداره کرد.
23302
کد خبر 1677100منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: جوانان امید به زندگی محمد فاضلی جامعه ایرانی جامعه ایران نظام سیاسی سبک زندگی جامعه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۷۵۳۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
استفاده از نیروهای متدین در دانشگاه از کارهای استاد مطهری بود
به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام والمسلمین مجتبی فاضل مدیر حوزههای علمیه خواهران کشور امروز در مراسم تجلیل از اساتید حوزه های علمیه خواهران استان تهران که در آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) برگزار شد، با گرامیداشت یاد و خاطره شهید مطهری گفت: شهید مطهری به معنای واقعی کلمه عبد بودند. شهید مطهری قابلیت هایی داشتند که امام راحل ایشان را استاد شهید می نامیدند و علامه در رسای ایشان اشک ریختند. ایشان برای رسیدن به قله های باور خود بسیار تلاش و کوشش کردند.
وی افزود: مرحوم شهید مطهری از استادان خوبی برخوردار بودند که نشان می دهد اگر یک فرد مستعد در مسیر استادان دلسوز قرار بگیرد می تواند همچون علامه شهید مطهری رشد کند. بسیاری استعداد، انگیزه و امکانات داشتند اما در مسیر تعالی استاد خوب نصیب آنها نشد و به جایی که باید نرسیدند اما مرحوم شهید مطهری از کسانی بودند که خداوند متعال درباره رفیق، استاد و محیط خوب به ایشان تفضل کردند. ایشان در فقه شاگردی آیت الله بروجردی و مرحوم امام راحل و در فلسفه، حکمت و معارف شاگردی مرحوم علامه طباطبایی را داشتند.
حجت الاسلام والمسلمین فاضل ادامه داد: مرحوم شهید مطهری در شرایطی رشد کردند که شاید اگر ما در آن قرار بگیریم آنگونه نشویم. علت اینکه ایشان به تهران می آیند این بود که در کشور حزب توده، جریانات کمونیستی و سوسیالیستی آغاز به کار کرده بودند و شبهه به دین و مذهب وارد می کردند، زمانی که دین در دانشگاه ها افیون جامعه محسوب می شد مرحوم مطهری کرسی طرفداری از دین را بلند کردند. استفاده از نیروهای مومن و متدین در دانشگاه یکی از کارهای مطهری بود. ایشان با شهامت و رشادت از دین در دانشگاه سخن گفتند واز حکمت و فلسفه دفاع داشتند، ایشان حتی در حوزه های علمیه یکی از اصول و استوانه های دفاع از حکمت و فلسفه بودند.
مدیر حوزههای علمیه خواهران کشوربا بیان اینکه یکی از خصوصیان ایشان بیگانه نبودن با علوم روز بود. عنوان کرد: ایشان در خط مقدم آگاهی از علوم روز قرار داشتند. اسلام و شیعه دنبال استادانی است که در هر عرصه ای بتوانند شبهات مردم را پاسخ بدهند و اجازه ندهند که شیاطین مردم را به گمراهی بکشند. ما در دنیایی زندگی می کنیم که بیشترین هجمه و حمله نسبت به دین وجود دارد پس باید بتوانیم شبهات را به خوبی پاسخ دهیم. امروز بسیاری از نهادها در خدمت نظام تعلیم و تربیت هستند انتظار است که از شما طلاب کسانی همچون شهید مطهری تربیت شوند و به جامعه دینی خدمت کنند. فرصت ها بسیار کم است. نقش ما به عنوان نهاد تعلیم و تربیت که اساسی ترین نهاد پس از خانواده است در این است که با قدرت تلاش کنیم که آسیب های فرهنگی دشمن بر جامعه ما بسیار کمتر شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: طلاب خواهر باید به طلبه بودن خود و سربازی برای امام زمان افتخار کنند، طلاب تا می توانند با قرآن و احادیث اهل بیت انس داشته باشند که علم و و آگاهی آنها نسبت به علوم دینی افزایش یافته و با قدرت و آگاهی کامل دین را در جامعه ترویج دهند، طبق آیات قرآن کریم علم آموزی حد یقف ندارد.
کد خبر 6093775 فاطمه علی آبادی